De uitwerking van toekomstscenario’s in de drie consortia, die het kennisprogramma Zeespiegelstijging in maart 2024 presenteerde, toonde aan dat de denkrichtingen Zeewaarts en Beschermen open/dicht kansrijk zijn om nader onderzocht te worden. Het consortium Meebewegen concludeerde dat het niet loont om grote delen van de Randstad te laten onderlopen. Maar de gepresenteerde studies waren niet meer dan vingeroefeningen om een eerste uitspraak te kunnen doen over de haalbaarheid van de denkrichtingen. De zes plannenmakers die een veilige kustlijn willen bouwen gaan nu samenwerken om hun plannen te verdiepen en -zo mogelijk- in elkaar te schuiven.
In 2019 startte het Kennisprogramma Zeespiegelstijging met als doel te onderzoeken wat de mogelijke gevolgen van de zeespiegelstijging zijn voor ons land en de maatregelen te verkennen die nodig zijn om ons voor te bereiden op de gevolgen. Al voor de start had kennisinstituut Deltares een vierdeling gemaakt waarbinnen maatregelen ingepast konden worden: Meebewegen, Beschermen open, Beschermen gesloten en Zeewaarts. Ook hadden zich voor de start al meerdere initiatiefnemers gemeld met plannen op deze vier gebieden. In feite lagen de plannen in 2019 al klaar, alleen moesten ze nader onderzocht worden. Dat was de reden dat eind 2022 een onderzoek binnen het Kennisprogramma werd opgestart dat met kennisinstituten, Rijkswaterstaat en ingenieursbureaus, aangevuld met enkele plannenmakers dieper de oplossingsrichtingen indook.
In ’t Spant Bussum vond 4 maart 2024 de presentatie van de ‘oplossingsrichtingen’uit het Kennisprogramma Zeespiegelstijging plaats.
Congres
Het onderzoek werd opgepakt in consortia, opgedeeld naar de vier ‘hoekpunten’ die Deltares eerder had geformuleerd, inmiddels teruggebracht naar drie: Meebewegen, Beschermen en Zeewaarts. Wat in dat stadium ontbrak was een integratieslag: in hoeverre verschillen of overlappen de drie denkrichtingen elkaar en welke synergieën liggen er. Ook in het vervolg tot en met de presentatie van de consortia tijdens het afsluitend congres in maart 2024 is die scheiding vrij strikt in stand gehouden. Conclusie uit de onderzoeken was dat Meebewegen niet haalbaar is in de vorm zoals de bedenkers voor ogen hadden: de Randstad grotendeels prijsgeven aan het water. Beschermen en Zeewaarts zouden wel haalbaar zijn en de eerste globale ontwerpen hiervan werden tijdens het congres getoond.
Integratie is nodig
Na het congres bleef bij de plannenmakers het gevoel hangen dat de onderzoeken niet voldoende integraal de toekomstige waterproblematiek hadden bekeken. Ook misten zij voldoende diepgang en een duidelijke follow-up. Dat “alle opties meegenomen worden na de herijking van 2026” versterkte het onbestemde gevoel. Reden voor zes plannenmakers uit Beschermen en Zeewaarts om samen te gaan zitten. Vanuit Beschermen open neemt het Plan Beaufort deel. Beschermen gesloten dient het Plan Sluizen en Duinen in. Zeewaarts brengt De Tweede Kustlijn en “De Banjaard” in. Delta21 zit tussen Zeewaarts en Beschermen gesloten in en het plan De Nieuwe Bosvariant bevat ingrediënten van alle denkrichtingen. Op het eerste gezicht lijken de richtingen haaks op elkaar te staan: open rivieren verhouden zich bijvoorbeeld niet tot het zeewaarts afsluiten van de rivieren. Toch bleek in een eerste sessie het niet zo te zijn. Als je goed kijkt naar de termijn waarop een bepaalde zeespiegelstijging of toename rivieraanvoeren zich afspeelt, dan kunnen deeloplossingen van verschillende denkrichtingen in de tijd achter elkaar geplaatst worden. Zo zou het valmeer van Delta 21 een deel kunnen zijn van een later te realiseren tweede kustlijn. Of voorlopig kun je starten met ophogen van rivierdijken zoals Beaufort voorstelt, maar als de zeespiegelstijging sterk doorzet zou die oplossing wel eens eindig kunnen zijn en volgt afsluiting van de rivieren, zeewaarts of aan de kust.
Tot eind mei zijn de plannenmakers bezig hun plannen te integreren tot een of meer eindbeelden met daarbij de tussenstappen (adaptatiepaden) er naartoe. Zo worden toekomstbeelden (visies) gekoppeld aan korte en middellange termijn maatregelen.
Het is de bedoeling het resultaat voor de zomer aan te bieden aan de Deltacommissaris. Achterliggend doel is om in de komende jaren meer focus en snelheid te bereiken in het lopend Deltaprogramma.
